“You get caught up in what you’re pretending to be”: zwarte tranen, simulacra en ugly feelings in The Hills

Dominique De Groen

1.

“Like, every time I would try and talk to you, I felt like I was bothering you,” zegt Lauren.¹ “Well, I felt the exact same way,” antwoordt Audrina. De discussie gaat over wiens fout het is dat hun vriendschap is verwaterd: wie het vaakst naar wie heeft ge-sms’t, wie het laatst naar wie heeft gebeld, wie, met andere woorden, het langst en het hardst heeft geprobeerd. “Like, the worst part,” zegt Lauren, “is, like, at the end of the day, like, you were one of my best friends, and I feel like I’ve completely lost that.” Op dit moment beginnen zij en Audrina allebei te huilen. “If you really, really want to say, like, let’s go back, let the past be the past, that would make me so happy because that’s all I want. That’s all I want,” zegt Lauren door haar tranen heen. En dan gebeurt het. De stilte die valt wordt opgevuld met langzaam aanzwellende [gentle music]. En uit Laurens linkeroog valt een enkele zwarte traan, die langzaam over haar wang naar beneden glijdt. Het moment duurt niet lang; vijftien seconden later, wanneer Audrina zegt, “It’s, like, everyone doesn’t want us to be friends, you know,” is de traan van Laurens gezicht verdwenen, om nooit meer terug te keren. Maar vijftien seconden volstonden. Op een manier zijn deze vijftien seconden nooit echt geëindigd, zijn ze uitgerekt of hebben ze zichzelf eindeloos gekopieerd, heeft de traan zich uitgesmeerd over de jaren.

Eind juli 2016, acht jaar nadat deze aflevering van de realityserie The Hills werd uitgezonden, verscheen er plots een resem artikels over de ware toedracht van de mysterieuze zwarte vloeistof: “Lauren Conrad’s Single Black Tear: The Real Culprit Revealed” (E! Online), “Lauren Conrad Just Dropped A Bombshell About Those Legendary Mascara Tears” (MTV News), “Lauren ‘Kleenex’ Conrad Explains Her Iconic Crying Scene On The Hills” (Huffpost), “The Truth Behind Lauren Conrad’s Infamous Tear” (Bustle) enzoverder. De onthulling waarop deze headlines alluderen, is dat de traan haar kleur niet ontleende aan Laurens mascara, maar aan haar oogpotlood. “I’m sure”, schrijft een geshockeerde journalist, “none of us ever considered it might not be mascara at all causing the runny make-up.”² De eerlijkheid gebiedt me inderdaad te zeggen dat ook ik niet aan deze intrigerende mogelijkheid had gedacht. Maar wat verbazingwekkender is dan de onvermoede herkomst van het zwarte pigment, is hoe disproportioneel veel inkt er in 2016 nog vloeide over een acht jaar oude traan op het gezicht van Lauren Conrad, die tegen dan nauwelijks nog relevant te noemen viel. Zelfs in haar hoogdagen in de tweede helft van de jaren 00 zweefde Conrad permanent ergens tussen B- en C-list. Haar traan, daarentegen, is blijkbaar hotter than the A-list. Het beeld lijkt over een kwaliteit te beschikken die het iconisch maakt, die het doet uitstijgen boven zijn oorsprong. Het weet een moment te vatten van perfecte, complete pathos, van schijnbaar pure, onversneden, 100% authentieke emotie.

2.

Voor een realityreeks is The Hills behoorlijk fake. Het programma voelt vaak meer aan als een fictief televisiedrama, en dat is het in zekere zin ook. The Hills (of eerder, zijn voorloper Laguna Beach) is wellicht het beginpunt van wat we nu scripted of structured reality noemen: geacteerde reality, met plotlijnen en scenario’s, een soort hybride vorm tussen een soap en een ‘klassieke’ realityshow. Grace Dent omschrijft dit bizarre culturele fenomeen als “real people in modified situations, saying unscripted lines but in a structured way”,³ een weinigzeggende definitie die meer verwart dan verheldert maar net daarom perfect past. The Hills beweerde de levens te volgen van enkele welgestelde twintigers in L.A., maar deze levens vormden in feite slechts het ruwe materiaal waarmee vervolgens een leger scenaristen aan de slag ging. Belangrijke gesprekken, ruzies of conflicten werden in scène gezet; soms werden hele plotlijnen verzonnen, zoals de relatie tussen Lauren Conrad en Brody Jenner, of die tussen Audrina Patridge en Justin ‘Bobby’ Brescia. Tegelijkertijd werden bepaalde aspecten van de levens van de castleden angstvallig buiten beeld gehouden. Met name de groeiende faam van sommige castleden, zoals Conrad en Heidi Montag, werd binnen het universum van de serie nooit erkend. Het effect dat de camera’s hadden op de subjecten die zij registreerden, moest onzichtbaar blijven. Lauren, Heidi, Audrina en co bleven de ‘gewone’ twintigers spelen die ze bij aanvang van de reeks waren geweest, zelfs toen ze dat, als een direct gevolg van de reeks, al lang niet meer waren.

Later volgden er andere scripted realityreeksen, zoals The Only Way Is Essex, Made In Chelsea, en de serie die onze huidige wereld tot op angstaanjagende hoogte vormgegeven heeft: Keeping Up With The Kardashians. Maar eerst, toen Kim Kardashian nog het onbekende manusje-van-alles van Paris Hilton was, was er dus The Hills, de eerste serie die de spreidstand tussen realiteit en fictie zo op de spits dreef. Er zijn een aantal zeldzame momenten waarin de serie zich bewust toont van haar fundamentele gespletenheid; waarin de illusie misschien niet helemaal doorprikt wordt, maar wel zichtbaar wordt gemaakt. Dit gebeurt bijvoorbeeld aan het einde van de laatste aflevering van het laatste seizoen, waarin de achtergrond (een straat in L.A. die uitkijkt op het Hollywood Sign) plots wordt weggehaald, en de castleden in een filmstudio blijken te staan, tussen de sound stages en omringd door spots, cameramensen en microfoons – een duidelijke hint dat een groot deel van de serie gescript was.⁴ Een ander moment van luciditeit is de intrieste scène aan het begin van het laatste seizoen, waarin een onherkenbare Heidi Montag haar familie in Colorado bezoekt om hun haar nieuwe gezicht te tonen.⁵ “So what all did you have done?” vraagt haar moeder. “I got, uhm, I got a slight eyebrow lift, and that’s why I had these staples in my head… I had, uhm, my nose redone, I had my own fat injected into my cheeks, I had my ears pinned back, I had injections in my lips, I had my chin shaved down, uhm, I had my breasts redone, and my back shaped, and then I had a little bit of inner and outer legbone done.” Heidi’s moeder en zus luisteren met zichtbaar groeiende horror. “I just feel like, that when you left home,” zegt haar moeder verdrietig, “you had more confidence and more self-esteem than any person I’d ever met in my life.”

De reden waarom de ooit zo zelfverzekerde Heidi tien procedures liet uitvoeren op één dag (een ingreep zo zwaar dat ze tijdens de operatie een korte hartstilstand kreeg), laat zich raden. “I was just really self-involved at the time,” zei ze later, “but I was also on TV where every perceived flaw is amplified.”⁶ Elders verklaarde ze, “when you start playing a character you kind of start to become more of a character. I didn’t realize that pretending to be this ‘Hills Heidi’, this spoiled rich girl who I wasn’t, would almost destroy me. I’m from really humble beginnings. I’ve never been this Hollywood diva, but you get caught up in what you’re pretending to be.”⁷ Dichter dan die scène in Colorado komt de serie nergens bij het erkennen van haar eigen ingrijpende impact op de mensen wier ‘levens’ ze portretteert en, door ze te portretteren, herschaapt in haar eigen evenbeeld. Op dit moment wordt pijnlijk duidelijk dat de serie niet zozeer een reflectie is van de realiteit als omgekeerd: de realiteit begint steeds meer te lijken op de illusie die door de serie wordt gecreëerd.

Deze twee momenten vinden plaats in het laatste seizoen, maar ze worden, volgens mij, reeds veel eerder voorafgeschaduwd door Laurens zwarte traan. De traan doorbreekt de illusie, sleurt de kijker uit zijn suspension of disbelief. Het beeld lijkt zo geconstrueerd, zo perfect, dat het onmogelijk echt kan zijn: de pathos op Laurens gezicht, de gekwetste blik in haar ogen, de zwarte traan die zonder dat ze het beseft langzaam over haar wang naar beneden glijdt. Maar net die traan was niet gepland, niet gescript, had niemand op voorhand kunnen bedenken of voorzien. Bijna alles in deze realityserie is fake, maar het is uitgerekend dit onverwachte, ongeplande moment, deze onbedoelde breuk in het beeld, die nodig is om ons daarop te wijzen.

3.

Dat The Hills gaandeweg een fictie maakte van de levens van haar castleden, mag gezien haar eigen genesis misschien niet verbazen. Ze is de geestelijke afstammeling van The O.C., een fictiereeks die liep van 2003 tot 2007 en die draaide rond het wel en wee van enkele rijke high schoolers in Orange County, ten zuiden van L.A. Geïnspireerd door het gigantische succes van het eerste seizoen van The O.C. begon MTV in 2004 Laguna Beach: The Real Orange County uit te zenden, waarin een aantal ‘echte’ welgestelde tieners werd gevolgd. Ook Laguna Beach was gescript, en voelde net als The Hills vaak meer aan als een soap dan als een realityshow. In 2006 kreeg Lauren Conrad, inmiddels afgestudeerd van de middelbare school, haar eigen spin-off. The Hills volgde haar terwijl ze verhuisde naar L.A. om daar mode te gaan studeren en stage te lopen bij Teen Vogue. De serie liep tot 2010, maar werd vorig jaar opnieuw uit het graf gehesen onder de naam The Hills: New Beginnings. De cast bestaat vooral uit bekende gezichten uit de originele Hills, zoals Heidi Montag, Spencer en Stephanie Pratt, Audrina Patridge, Whitney Port en Brody Jenner (de stiefbroer, overigens, van reality queen Kim Kardashian). Lauren Conrad liet de uitnodiging aan zich voorbijgaan. Haar geest waart door het hele gebeuren als een aanwezige afwezigheid, ondanks de wanhopige pogingen van de producers om de leegte die zij heeft achtergelaten op te vullen met figuren als Brandon Lee (de zoon van Pamela Anderson) en… Mischa Barton.

Barton, een voormalige kindactrice, was de ster van The O.C., waar ze de glamoureuze maar getroebleerde en uiteindelijk tragische Marissa Cooper speelde. Destijds was Barton een fenomeen, de ultieme it girl van de mid-00’s. Dat ze nauwelijks kon acteren was daarbij geen bezwaar: met haar modellenlooks, stijl en permanent ongemakkelijke houding belichaamde ze Marissa Cooper. Nadat haar personage na drie seizoenen uit de serie werd geschreven, is ze er echter nooit in geslaagd om haar status als teen queen te verzilveren. Als ze in de jaren na The O.C. al in de media kwam, was het voornamelijk vanwege arrestaties voor dronken rijden of gedwongen opnames in psychiatrische instellingen. Haar acteerprestaties beperkten zich veelal tot kleinere rollen in straight-to-DVD-producties. Voor het grote publiek is Barton bijgevolg altijd Marissa Cooper gebleven. Er zit dus een gruwelijke poëzie in de toevoeging van deze gevallen ster aan de line-up van New Beginnings. In een wrede plottwist is Barton gereduceerd tot een bijrol in de reboot van een spin-off van een realityreeks geïnspireerd door de fictiereeks die haar als tiener van de ene dag op de andere katapulteerde naar een niveau van beroemdheid waarop ze, zoals ze zelf heeft aangegeven in interviews, totaal onvoorbereid was. In New Beginnings lijkt Barton beland te zijn in een soort vagevuur van de roem, gedoemd om als een trieste zombie een schaduwversie op te voeren van het schouwspel dat haar leven destijds zo ingrijpend en onherroepelijk heeft veranderd, en dat ze sindsdien nooit meer helemaal van zich heeft kunnen afschudden.

4.

Hoewel The Hills zichzelf in de markt zette als een realityserie, verwees ze dus niet zozeer naar de, of zelfs een realiteit, als naar een fictief universum (voornamelijk dat van The O.C., maar in mindere mate ook dat van gelijkaardige series als Beverly Hills 90210). Dat een gevallen ster uit The O.C. vervolgens wordt geïncorporeerd in het zwakke afkooksel dat New Beginnings is, getuigt van een duizelingwekkende zelfreferentialiteit. Het universum van The Hills wordt een kluwen van verwijzingen, van imitaties en kopieën, die zodanig met elkaar verknoopt zijn geraakt dat niemand nog echt lijkt te weten wat nu ‘echt’ is en wat niet, op welk ontologisch niveau hij of zij op een gegeven moment aan het opereren is – het minst van al misschien Mischa Barton zelf, die er heel het eerste seizoen zo verloren bijloopt dat inmiddels werd bekendgemaakt dat ze niet is teruggevraagd voor het tweede.

New Beginnings is misschien het meest complexe, meest volmaakte voorbeeld van Jean Baudrillards concept van de simulatie: “the generation of models of a real without origin or reality: a hyperreal.”⁸ De landkaart gaat vooraf aan het terrein, geeft vorm aan het terrein, in plaats van omgekeerd. Dit noemt Baudrillard “precession of simulacra”⁹ – het voorafgaan van de imitatie aan het ding dat geïmiteerd wordt. Omdat zowel The Hills als New Beginnings in feite erg saai zijn (hierover later meer), betrap ik mezelf erop dat ik tijdens het kijken wegdroom. Meer specifiek: ik vraag me af wat Baudrillard van dit bizarre schouwspel zou hebben gedacht. Ik had graag samen met hem naar alle zeven seizoenen van beide series gekeken, maar omdat ik, in tegenstelling tot MTV, niet in staat ben tot necromantie, moet ik me tevredenstellen met tijdens het kijken een digitale kopie van Simulations And Simulacra in een ander venster open te laten staan, in de hoop dat iets ervan zal binnensijpelen in mijn kijkervaring. Baudrillard heeft het over “the murderous power of images”, die hij “murderers of the real” noemt, “murderers of their own model.”¹⁰ En heeft Marissa Cooper niet in zekere zin Mischa Barton vermoord, zien we in New Beginnings niet in zekere zin haar zombie? Heeft Hills Heidi niet in zekere zin Humble Colorado Heidi vermoord? “The whole system”, schrijft Baudrillard, “becomes weightless, it is no longer itself anything but a gigantic simulacrum – not unreal, but a simulacrum, that is to say never exchanged for the real, but exchanged for itself, in an uninterrupted circuit without reference or circumference.”¹¹ Niets in het universum van The Hills lijkt nog te verwijzen naar de realiteit. Het verwijst alleen naar zichzelf, naar andere beelden die elkaar eindeloos weerspiegelen. In dit circuit is geen realiteit meer nodig. Het is zelfbedruipend.

“It’s hard to articulate what the original Hills gave to us,” schrijft Richard Lawson in een teleurgestelde review van New Beginnings, “except to say that it gave us everything.”¹² The Hills gaf ons

so much of what we have since staggered in: a fog of self-regard we’ve named influencer culture. The Hills originally ended in 2010, a few summery months before Instagram beamed into being, providing a ready-made, sun-dappled aesthetic for a certain set of photo-posters to aspire to. (…) The series is a year older than Keeping Up with the Kardashians, which took the baton and ran it all the way to where we are now.¹³

En hoe kan het anders dan dat uitgerekend The Hills, de voorloper van het ultieme Baudrillardiaanse artefact New Beginnings, een cruciale rol speelde in het ontstaan van het simulacrum van de influencercultuur?

5.

Hoewel ze door de producers te saai (lees: te kalm en emotioneel intelligent om drama te veroorzaken) werd geacht om teruggevraagd te worden, verleent Mischa Bartons aanwezigheid aan New Beginnings een diepgang die anders zou ontbreken. Al is diepgang misschien niet het juiste woord. Eerder een barst in het glinsterende oppervlak, waardoor een duisternis naar binnen sijpelt die er net onder sluimert. In mijn mentale landschap vervult Barton in New Beginnings dezelfde rol als Lauren Conrads zwarte traan in The Hills: een schaduwaanwezigheid, een hardnekkige betekenaar die verwijst naar de donkere zijde van het zonnige leven dat hier wordt verbeeld. Die donkere zijde dreigt gewelddadig naar boven te borrelen in wat wellicht een van de meest metafictionele momenten is in het The Hills-universum: de confrontatie, in de tweede aflevering, tussen Barton en Perez Hilton.

Perez Hilton is een celebrityblogger, wiens gelijknamige site lange tijd berucht was voor zijn hatelijke en meedogenloze pesterijen jegens jonge starlets. Hilton handelde in bodyshaming, slutshaming en de stigmatisering van mentale gezondheidsproblemen. Wie middenin een publieke mentale breakdown zat, kon er steeds op rekenen dat Hilton klaar stond om nog even na te trappen. Het was Perez Hilton die in 2008, na de voortijdige dood van acteur Heath Ledger, t-shirts verkocht met de beeltenis van Ledger en het opschrift, “Why couldn’t it be Britney?” Een van Hiltons geliefkoosde slachtoffers was Mischa Barton – of, zoals hij haar steevast noemde, ‘Mushy Fartone’. In 2008 omschreef de toen dertig jaar oude Hilton de 22-jarige Barton als “that skinny girl with the really bad cellulite all over her ass and thighs. And the cankles! It’s just weird.”¹⁴ In een ander artikel, getiteld “Mushy Sucks”, noemde hij haar “Barfalicious”, omdat een paparazzo stiekem foto’s van haar had genomen terwijl ze topless lag te zonnen, “boobies and cellulite thighs in full glory”.¹⁵ Andere artikels droegen titels als “Bloated Much, Mushy?” en “Mischa Barton Continues To Gross Us Out”. Toen ik in de preview van de tweede aflevering zag dat Barton haar oude nemesis met zijn pesterijen zou confronteren, verwachtte ik me dus aan een iconisch televisiemoment, een catharsis van epische proporties – zoals Lawson het verwoordt, “a mighty, meta reckoning with the celebrity culture that bore and swallowed up all these people—and has now spit them back out at us.”¹⁶

Helaas, het hele gebeuren loopt uit op een sisser. Niet dat het niet goed begint. “I’m happy to apologize,” zegt Perez, maar Barton moet er niets van weten.¹⁷ “This bullying that you did for so long, to so many young girls, I find it hard to let go,” zegt ze. “I really do.” Op de achtergrond slaagt Spencer Pratt, een energievampier die teert op drama, er niet in zijn genoegzame grijns te onderdrukken, en vraagt zijn zus Stephanie aan Whitney Port, “What did he say about her?” “I think he was talking a lot of shit about, like, her weight and stuff?” zegt Whitney, die zelden lijkt te weten wat er om haar heen gebeurt. “If I could go back in time, and I say this on my kid’s life, I swear, if I could go back in time, and do things differently, I would”, betoogt Hilton. “Mm-hmm,” zegt Barton, in de verste verte niet onder de indruk. “Would you. Would you really.” Haar skepsis doet Hilton ontploffen. “I just swore on my kid’s life! I just swore on my kid’s LIFE! And you’re shitting on me now?!” Hij maakt een dramatisch ‘talk to the hand’-gebaar in Bartons gezicht. Maar wie denkt dat dit de aanloop is naar een cathartische ontlading, komt bedrogen uit, hoe dreigend en agressief de achtergrondmuziek inmiddels ook klinkt. “Woah,” zegt Stephanie met open mond. Barton trekt een verward gezicht. En dat is het. Dat is de scène. Dat is de grote confrontatie, de langverwachte afrekening met de celebritycultuur die Mischa, in haar incarnatie als Marissa Cooper een soort van blauwdruk voor de vrouwelijke figuren die de wereld van The Hills bevolken, zoveel jaren het leven zuur maakte.

6.

Maar zoals doorgewinterde kijkers weten is dit gevoel van teleurstelling een essentiële component van de kijkervaring van The Hills: New Beginnings en, in mindere mate, The Hills. In deze reeksen wordt er eindeloos gepraat. In The Hills wordt er gepraat aan de rand van het zwembad, in nachtclubs, in de inloopkast van Teen Vogue; in New Beginnings wordt er gepraat in wijnbars, tijdens het joggen in de Hollywood Hills en tijdens yogalates. In The Hills gebeurt er niet bijster veel. We zien eindeloze permutaties van dezelfde situaties voorbijglijden: Lauren heeft ruzie met Heidi, Lauren heeft ruzie met Jen Bunny, Spencer Pratt heeft ruzie met Brody Jenner omdat Brody bevriend is met Lauren die ruzie heeft met Spencers vriendin Heidi, Spencer heeft ruzie met zijn zus Stephanie omdat Stephanie bevriend is met Lauren die ruzie heeft met Heidi, Lauren en Heidi roddelen over Audrina, Lauren en Audrina roddelen over Heidi, de groep gaat clubben in Les Deux, gaat opnieuw clubben in Les Deux, gaat opnieuw clubben in Les Deux, Lauren en Whitney roddelen in de inloopkast van Teen Vogue over Heidi, Lauren en Whitney roddelen in de inloopkast van Teen Vogue over Jen Bunny, enzoverder, ad infinitum. In deze zee van steeds dezelfde gebeurtenissen die zich opnieuw en opnieuw herhalen is het uiteindelijk alleen Laurens zwarte traan die komt bovendrijven, die zich differentieert van de samengeklitte massa.

Als er in The Hills al betrekkelijk weinig gebeurt, gebeurt er in New Beginnings haast niets. Het programma lijkt soms een gewaagd experiment te zijn dat de ultieme limieten van de saaiheid verkent. Conflict en wrevel sluimeren steeds onder de oppervlakte van de eindeloze roddelsessies maar leiden zelden écht tot een uitbarsting. Wanneer ze dat wel doen, implodeert de scène, net wanneer het interessant dreigt te worden, in een reeks shots van de antagonisten die elkaar in stilte gekwetste, verwarde, of anderszins veelbetekenende blikken toewerpen. De centrale componenten van het affectieve DNA van New Beginnings zijn wat cultuurtheoreticus Sianne Ngai ugly feelings of minor affects noemt. Deze gevoelens zijn “non-cathartic… feelings that do not facilitate action, that do not lead to or culminate in some kind of purgation or release—irritation, for example, as opposed to anger.”¹⁸ Door hun “flatness” en “ongoingness” staan stemmingen als irritatie, ongerustheid of benauwdheid lijnrecht tegenover emoties als woede of angst, die net worden gekenmerkt door plotse, overweldigende uitbarstingen.¹⁹ In tegenstelling tot woede, “which cannot be sustained indefinitely, less dramatic feelings like envy and paranoia have a remarkable capacity for duration.”²⁰ Niet alleen leiden deze gevoelens zelden tot een emotionele ontlading, ze staan die zelfs actief in de weg. Ze produceren een toestand van opgeheven actie, van stasis. Volgens Ngai zijn deze niet-cathartische gevoelens kenmerkend voor het laat-kapitalisme, en hebben zij een politieke dimensie. De saaie, zuurstofloze atmosfeer die zij creëren weerspiegelt een “general situation of obstructed agency”.²¹ Waar woede, angst of diep verdriet zuurstof kunnen creëren, kunnen leiden tot actie (politiek of anderszins), werken deze kleine, knagende, aanslepende emoties verstikkend. Ze eroderen ieder potentieel tot actie, tot agency, tot catharsis. Het enige waarmee we uiteindelijk achterblijven is een reeks verstilde shots van vaagweg gekwetste, vaagweg verwarde, vaagweg geïrriteerde gezichten.

7.

New Beginnings baadt in een bijna constante sfeer van passief-agressieve dreiging. The Hills, waarin de protagonisten nog jong en fris zijn, is lichter van toon, maar misschien was de dreiging zelfs toen al aanwezig in de vorm van die ene zwarte traan: een vloeibare voorbode van wat komen zou. De aflevering waarin deze traan viel werd uitgezonden op 8 september 2008, een week voor het faillissement van Lehman Brothers op het hoogtepunt van de kredietcrisis. Het zorgeloze, zonovergoten rijkeluisleven dat The Hills toont werd altijd al bespookt door een schaduw. De reeks behoorde niet alleen tot een decennium dat op zijn einde liep, maar in zekere zin ook tot een wereld die weldra zou ophouden te bestaan. Daarom lijkt New Beginnings soms een pijnlijk anachronisme, overbodig en betekenisloos in een wereld post-kredietcrisis, post-Occupy, post-Brexit, post-Trump. Het terug tot leven wekken van een realityreeks waarin de protagonist zich zelden zorgen moest maken over iets veel groters dan een date, een ruzie met een vriendin of de brandplek van een krultang op een gehuurde baljurk van Alberta Ferretti, lijkt in sommige opzichten een toondove, tot irrelevantie gedoemde, ietwat wanhopige onderneming.

In het verschil in toon tussen beide series zit niettemin iets cruciaals en betekenisvols. In New Beginnings is een lamlendigheid geslopen die in het origineel, hoewel ook daarin niet veel gebeurde, niettemin ontbrak. Die lusteloosheid lijkt niet alleen te maken te hebben met de leeftijd van de castleden, met de echtscheidingen en de steeds meer op elkaar gelijkende botoxgezichten. Het lijkt alsof ze vastzitten in een herhaling van iets waarvan ze allemaal weten dat het dood is, een vorm die fataal vermoeid is. Symptomatisch is de toevoeging van zogenaamde confessionals, een element dat in The Hills nog ontbrak. Het zijn een soort van terzijdes, waarin de ‘actie’ onderbroken wordt om een van de betrokken castleden rechtstreeks tot de camera te laten praten en de situatie te becommentariëren. Confessionals vormen een essentieel element van de grammatica van vele scripted realityseries. Ze dragen bij tot de illusie van directheid: de castleden praten over de gebeurtenissen alsof ze net hebben plaatsgevonden, alsof dit hun onmiddellijke, ongefilterde reactie is, maar in werkelijkheid worden de confessionals weken of maanden achteraf in een aparte studio opgenomen.

In New Beginnings dragen deze confessionals werkelijk niets bij behalve meer gepraat: gepraat over het gepraat. Maar hun toevoeging aan het stilistische universum van The Hills spreekt boekdelen. Bijna als op automatische piloot beelden deze mensen een universum uit dat alleen refereert aan zichzelf, dat in een vacuüm lijkt te bestaan, losgekoppeld van de realiteit. Dit zuurstofloze universum wordt geregeerd door de belofte op een ultieme dramatische ontlading, waarop immer (al pratend) wordt geanticipeerd maar die steeds opnieuw wordt uitgesteld.

En in die zin is New Beginnings misschien net wel van onze tijd, zij het ongetwijfeld niet op een manier die de makers bedoeld hadden. Ook wij zitten, zo lijkt het soms, al jaren te wachten op de echte, de grote ramp, die een einde zal maken aan de vage dreiging die ons constant boven het hoofd hangt. Begin januari nog beloofde de allesbepalende gebeurtenis van 2020 de Amerikaanse moord op de Iraanse generaal Qassem Soleimani te zullen zijn, die een Derde Wereldoorlog zou ontketenen. In plaats daarvan kregen we een pandemie, die al snel, toen land na land in lockdown ging, alom werd uitgeroepen tot de ‘saaiste apocalyps’. Op de achtergrond voltrekt zich natuurlijk nog steeds de klimaatopwarming, een fenomeen waarvan de effecten inmiddels maar al te tastbaar zijn maar dat zo groot is, zo onbevattelijk, dat we nauwelijks anders lijken te kunnen dan het te situeren in een andere tijd, op een andere plek, altijd nog in aantocht. Er heerst een soort uitzichtloosheid, een vlakheid, die ook New Beginnings kenmerkt. “New Beginnings isn’t something tragic, a broken dream, or anything”, besluit Lawson zijn recensie. “I don’t hate any of the people on it; I just wanted better for them.”²² Wat, nu ik erover nadenk, ook ongeveer mijn voorlopige review is van 2020.

8.

Terwijl ik naar New Beginnings (en tot op zekere hoogte ook The Hills) kijk, ben ik continu afgeleid. Om de haverklap zet ik de serie op pauze om enkele minuten doelloos rond te surfen. Toch zet ik daarna weer een nieuwe aflevering op, en een nieuwe, en een nieuwe. Ik moet concluderen dat ik verslaafd ben aan deze saaiheid, aan de gladde lege oppervlaktes van deze wereld. Het is niet de eerste keer dat dit me overkomt; enkele jaren geleden zat ik in een gelijkaardige cyclus met het Britse The Hills-afkooksel Made In Chelsea, wellicht het meest vervelende televisieprogramma ooit gemaakt waarvan ik niettemin negen hele seizoenen heb uitgekeken. Lars Svendsen, een filosoof die ondere andere gespecialiseerd is in verveling, stelt me gerust dat het niet aan mij ligt. Verveling, meent hij, is tegenwoordig te alomtegenwoordig om af te doen als een louter interne gemoedstoestand, een louter individueel gevoel. Integendeel, het is “seminal for understanding contemporary culture.”²³ We leven volgens hem in “a culture of boredom”.²⁴

Geïntrigeerd door dit idee vind ik een reader over Boredom Studies (“an increasingly rich and vital area of modern research”, belooft de achterflap me), waarin ik verschillende narratieven over verveling tegenkom. Is verveling een soort lek waaruit energie en vitaliteit wegvloeien? Of draagt ze net een belofte op vernieuwing in zich? “Does being bored”, vragen Julian Jason Hadalyn en Michael E. Gardiner zich af, “signal a fundamental lack of personal and cultural meaning or a moment of potential – a threshold as Walter Benjamin called it – when meaning can and must be created?”²⁵ En wat zijn de politieke implicaties van die vraag? “Does a bored subjectivity always bolster conformity, inure us to the pallid blandishments of late capitalist commodity culture, as the Situationists argued, exemplified by their pithy slogan ‘Boredom is always counterrevolutionary’?” ²⁶ Is verveling als dusdanig zelfs iets dat gebruikt zou kunnen worden door politieke of economische elites als een mechanisme van controle, als een manier om het huidige systeem te bestendigen? Een bevolking die gevangen zit in een eeuwige cyclus van verveling, apathie en afleiding is wellicht minder geneigd om zich te verzetten tegen de gevestigde orde, blijft gedwee werken en consumeren. Of kan verveling ook anders functioneren? Kunnen sommige vormen van verveling net een opening creëren “for radical possibility and transformative praxis”?²⁷ En is verveling zelf misschien wel de “‘contentless longing’ closely related to specifically utopian desires and propensities that could, at least theoretically, take on more concrete form?”²⁸ Draagt verveling een utopisch potentieel in zich, of bestendigt het de status quo? Verlamt het, of kenmerkt het de fase die voorafgaat aan creativiteit, transformatie en vernieuwing? Kan verveling subversief zijn, aan de basis liggen van een ontwaken uit of ontstijgen van het alledaagse? Of is het, in de woorden van Barry Sandywell,

not anticipatory hope but the relentless repetition of the same. In sensory terms, the lived experience of heaviness, the remorseless predictability of corporeal inertia, the inability to move and act. In political terms, the sense of impenetrable hierarchies of power and frozen institutions that resist change and reform. In a moral idiom, the self-destructive awareness of enduring a wasted life, of being in the world as an inconsequential existent. Boredom is robotic, wide-awake insomnia…²⁹

“Wide-awake insomnia”, inderdaad. Deze laatste omschrijving past, om eerlijk te zijn, het best bij mijn kijkervaring. New Beginnings verveelt me, The Hills verveelt me, maar dit is geen hoogstaande filosofische verveling, waaruit diepe reflectie, contemplatie of creativiteit voortvloeit. Deze series benadrukken en versterken de verveling die ik probeer te verlichten; ik verveel mezelf dood in mijn pogingen om tijd te doden. Is tijd de vijand die ik probeer te verslaan – niet met botox, zoals Heidi of Audrina, maar met afleiding? Verveling, schrijft Svendsen, is onlosmakelijk verbonden met “a way of passing the time… an attempt to escape from time itself.”³⁰ Tijd houdt op met een horizon van mogelijkheden of potentieel te zijn; tijd wordt iets wat bezworen dient te worden.

Maar misschien is het nog iets anders dan tijd waar ik tegen vecht. Misschien gebruik ik deze afleveringen om een dieper soort verveling op afstand te houden – de contemplatieve, potentieel productieve of vernieuwende verveling waarvan sprake in de Boredom Studies Reader. Dit is een gevoel dat iedereen die weleens om de vijf minuten haar Facebook checkt, of voor de zestiende keer dat uur door r/animalsbeingderps scrollt, alsof er deze keer echt iets veranderd zal zijn, misschien wel kent. Ben ik bang voor wat er zou gebeuren als ik de aanslepende, niet-cathartische variant van verveling laat overgaan in iets diepers, als ik de existentiële verveling toelaat? Welke oncomfortabele gevoelens of gedachten zouden er dan naar boven komen, welke emoties onaangekondigd opwellen, welke imperatieven tot actie zich aandienen? New Beginnings voedt mijn verslaving aan minor affects, aan ugly feelings, en de licht onaangename maar niettemin comfortabele stasis die zij produceren. Het vage, aanslepende gevoel van ontevredenheid in plaats van het overweldigende verdriet. Het knagende gevoel van constante stress in plaats van de diepe, verpletterende angst. De zeurderige afgunst in plaats van de explosieve jaloezie. Mischa Barton en Perez Hilton die op hun tong bijten en wegwandelen, voordat er iets echts gezegd wordt. Want zoals Lauren Conrad, de grote afwezige, maar al te goed weet: eenmaal de zwarte traan de wereld in is gelekt, is het onmogelijk om ze nog terug in het traanbuisje te duwen.

Noten